• Dlaczego płacze, pręży się i odgina podczas jedzenia?

Problem krótkiego wędzidełka języka dotyka wielu noworodków i niemowląt oraz – a może przede wszystkim – ich Mam. Maluch w procesie oddychania, ssania i połykania ma do wykonania nie lada zadanie – musi zintegrować te trzy elementy, co nie należy do najłatwiejszych, zwłaszcza jak dopiero co opuściło się bezpieczne i przytulne gniazdko Mamusi… U Mam, które całą ciąże nastawiały się, że będą karmić maleństwo piersią, czekały na ten moment, przygotowywały się do tego, nagle… okazuje się, że coś nie gra – dziecko odpycha się od piersi, wygina, płacze, a u Mamy sama myśl, że zaraz będzie dostawiała do piersi powoduje panikę, strach, lęk, co z kolei może powodować zmniejszanie się ilości pokarmu. Podobnie jest także podczas karmienia butelką. U dzieci ze skróconym wędziedełkiem języka, karmienia bywają bardzo długie, a bezradność i zmęczenie Rodziców takie, jak w sytuacji karmienia piersią. Warto wiedzieć, że skrócone wędzidełko języka może wpływać nie tylko na zmianę sposobu ssania, ale także na pozycję spoczynkową warg, języka, oddychanie, żucie, połykanie, a także postawę ciała. Wskazane powyżej czynniki, stanowią determinant rozwijającej się mowy.

• Co zrobić, by moje Dziecko uniknęło stresu podczas karmienia?

Już po urodzeniu, w pierwszych dobach życia, w każdym szpitalu Dzidziuś powinien być “sprawdzony” i oceniony przez logopedę lub certyfikowanego doradcę laktacyjnego. Dzieciom i ich Rodzicom należy się trafna diagnoza w pierwszych tygodniach życia, skutkuje to możliwością uzyskania spokojnych i komfortowych karmień. Jeśli jako Rodzic czujesz, że coś jest nie tak, gdy widzisz że Dziecko podczas karmień męczy się, jest drażliwe, niespokojne, brodawka sutkowa Mamy jest odkształcona, poraniona – nie zwlekaj! Skontaktuj się ze specjalistą, który zdiagnozuje przyczyny zaburzeń ssania, gdyż źródłem takiego stanu rzeczy nie koniecznie i zawsze jest skrócone wędzidełko. Czasem problemy wynikają z innych przyczyn: refluks, wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe, nieprawidłowa technika karmienia, pozycjonowanie…

• Jak mogę samodzielnie rozpoznać czy wędzidełko jest skrócone?

Każda Mama wnikliwie obserwuje swojego Maluszka. Od razu “gołym okiem” widzi, gdy coś mu dolega, gdy coś jest nie tak. Dlatego bardzo ważnym – w przypadku oceny długości wędzidełka języka – jest obserwacja warg i języka Dziecka. Badanie pozycji spoczynkowej warg może być przeprowadzone przez Rodziców i polega na obserwacji pozycji wargi górnej i dolnej podczas snu. Wargi powinny być w kontakcie – warga górna musi stykać się z wargą dolną.

Poniżej zdjęcie prezentujące normatywną pozycję spoczynkową warg u noworodka

Dzieci ze skróconym wędzidełkiem języka mają uchylone, a nawet mocno otwarte wargi. Przez uchylone usta może być widoczny język w pozycji międzydziąsłowej.

Poniżej zdjęcie malucha z nienormatywną pozycją spoczynkową warg

Pozycja spoczynkowa warg i języka (o czym może świadczyć właśnie niedomknięta buzia) nie stanowi oczywiście wyznacznika i na tej podstawie nie możemy stwierdzić, że wędzidełko jest skrócone. Natomiast jeśli dochodzą dodatkowe czynniki, takie jak: problemy z karmieniem piersią lub butelką, występowanie w rodzinie krótkiego wędzidełka, ból brodawki sutkowej podczas ssania, charakterystyczny wygląd brodawki po wyjęciu z buzi dziecka (brodawka sutkowa spłaszczona, blada, urazy, pęknięcia), możemy – jako Mamy – podejrzewać, że dziecko ma skrócone wędzidełko języka.

Co wtedy?

Najlepiej nie żyć w przekonaniu, że może “przejdzie”, rozciągnie się, że dziecko się przyzwyczai, ale jak najszybciej zgłosić się do neurologopedy lub logopedy zajmującego się wsparciem niemowląt. Specjalista oceni czy wędzidełko rzeczywiście jest skrócone, rozpozna typ wędzidełka i zapewne da wskazania do frenotomii. I co bardzo ważne, a może najważniejsze – da Rodzinie i dzidziusiowi wsparcie, którego nigdy nie za wiele. Dojrzały i rozsądny logopeda oceni Malucha i stan anatomiczny wewnątrz jamy ustnej i w zdecydowanej większości zasugeruje zabieg podcięcia wędzidełka, ale wskazania do frenotomii powinny być ustalane, kiedy zaburzona jest funkcja (np. ssania).

• Na czym polega zabieg frenotomii i jak się do niego przygotować?

Zabieg ten polega na przecięciu włókien wędzidełka języka, a pełne uwolnienie tychże włókien decyduje o prawidłowej funkcji języka. Zabieg podcięcia wędzidełka u noworodka jest procedurą bezpieczną, a u tak malutkich dzieci, przynosi w zasadzie natychmiastowe efekty. Logopeda, do którego trafiają Rodzice z Maluchem, powinien odpowiednio przygotować go do zabiegu, Rodzice powinni otrzymać instruktaż w jaki sposób masować okolice pod językiem.

Sam zabieg poprzedzony jest wywiadem z Rodzicem oraz badaniem Malucha. Rodzice powinni zostać poinformowani o sposobie przebiegu frenotomii, a także o korzyściach, ryzyku, a także o możliwych konsekwencjach niepodjęcia zabiegu. Lekarz powinien także przekazać informacje odnośnie dalszego postępowania z Dzieckiem po zabiegu.

Przecięcie włókien wędzidełka odbywa się przy użyciu nożyczek, a kształt rano po właściwie wykonanym zabiegu, przypomina kształt rombu. Ważne by bezpośrednio po zabiegu Mama przystawiła Malucha do piersi bądź podała butelkę. Zapewni to Dziecku poczucie bezpieczeństwa, a także jednocześnie będzie pierwszym ćwiczeniem języka po zabiegu.

Po zabiegu Rodzic musi masować odpowiednie miejsca wewnątrz jamy ustnej przez około miesiąc (najpierw 5 razy dziennie, a następnie 3 razy dziennie). W sytuacji braku lub nieprawidłowo wykonywanych ćwiczeń, może dojść do zrostów, zbliznowaceń, które ponownie zaburzają funkcje.

Logopeda sprawujący opiekę nad rodziną po zabiegu powinien nauczyć Rodziców właściwej techniki masowania, a następnie być z nimi w stałym kontakcie i obserwować postępy. Ćwiczenia z raną bywają nierzadko bardzo trudne, zwłaszcza kiedy Rodzic ma już starze niemowlę, a pracować trzeba 5 razy dziennie. Rodzic musi wiedzieć, że w sytuacji kiedy Dziecko odczuwa ból czy dyskomfort i informuje go o tym (płacze, nie chce współpracować, odgina się – pokazuje mową ciała, że ma po prostu dość), odstępujemy od procedur. Warto poczekać na moment, kiedy Dziecko będzie w lepszym nastroju, a podczas stymulacji jamy ustnej – śpiewać piosenki, głaskać, odwracać uwagę.

Każdy Maluch jest jednostką, jest indywidualnością. Kiedy Mama się stresuje, on odczuwa to samo. Zadaniem logopedy nie jest jedynie wskazać problem i szukać jego rozwiązania, ale z empatią i zrozumieniem podejść do każdego małego Pacjenta, otoczyć wsparciem całą rodzinę, wówczas w Rodzicu rośnie przekonanie, że będzie dobrze, że wspólnie uda się zażegnać trudne chwile i że macierzyństwo może być kolorowe i piękne…

• Krótkie wędzidełko języka – przyczyną wad wymowy

W powyższym wpisie skupiłam się na wskazaniu faktu, że skrócone wędzidełko języka przyczynia się do zaburzeń funkcji ssania odżywczego i nieodżywczego. Nie mniej ważnym zagadnieniem jest także uświadomienie sobie, że utrzymywanie Dziecka permanentnie w stanie, kiedy nie poddajemy go zabiegowi frenotomii powoduje rozwój wad wymowy. Naturalnym jest, że na późniejszym etapie rozwoju, Dziecko nie będzie w stanie realizować niektórych dźwięków. Przy mocno skróconym wędzidle, nie wyartykułuje poprawnie [r], będzie miało duży problem z wymową [l], czy [sz, ż, cz, dż]. Widać, że także w tej sytuacji funkcja jest zaburzona.

Zawsze (lub prawie zawsze) wszystko lepiej jest zrobić wcześniej, niż później. Podciąć wędzidełko także…

Źródło: Marzena Machoś, Krótkie wędzidełko języka u noworodków i niemowląt. Diagnoza i terapia